Συλλογική και πολιτική ευθύνη


[ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ: Τα κείμενα της κατηγορίας «Πολιτικά» ασχολούνται με την Πόλιν και αναζητούν το δίκαιον, σύμφωνα με τον ορισμό του Αριστοτέλη: «ἔστι δὲ πολιτικὸν ἀγαθὸν τὸ δίκαιον͵ τοῦτο δ΄ ἐστὶ τὸ κοινῇ συμφέρον͵ δοκεῖ δὲ πᾶσιν ἴσον τι τὸ δίκαιον εἶναι͵ καὶ μέχρι γέ τινος ὁμολογοῦσι τοῖς κατὰ φιλοσοφίαν λόγοις͵ ἐν οἷς διώρισται περὶ τῶν ἠθικῶν (τὶ γὰρ καὶ τισὶ τὸ δίκαιον͵ καὶ δεῖν τοῖς ἴσοις ἴσον εἶναι φασιν)͵ ποίων δὴ ἰσότης ἐστὶ καὶ ποίων ἀνισότης͵ δεῖ μὴ λανθάνειν» (Πολιτικά). Συνεπώς, πιθανή εντύπωση πολιτικολογίας, πολλώ δε μάλλον κομματισμένου λόγου, είναι έξω από τη σκέψη του γράφοντος.]

Συλλογική και πολιτική ευθύνη

1. Η προκήρυξη δημοψηφίσματος – καλώς ή κακώς δεν κάνει διαφορά – συνεπάγεται κάποια ερωτήματα, τα οποία είναι αναγκαίο να απαντηθούν προκειμένου να αποφασίσουμε αληθινά:

Εὐχὴ κατὰ στίχον͵ ποίημα Ρωμανοῦ τοῦ Μελῳδοῦ

Καστοριά (11ος αιώνας)

Δεῦτε πάντες πιστοί͵ προσκυνήσωμεν
τὸν σωτῆρα Χριστὸν καὶ φιλάνθρωπον͵
τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ καὶ μακρόθυμον͵
τὸν δεσπότην καὶ μόνον ἀθάνατον͵
ὃν ὑμνοῦσιν ἀγγέλων τὰ τάγματα͵
ἀσωμάτων οἱ δῆμοι δοξάζουσιν͵
ἐκ πυρίνων γλωσσῶν ἀνακράζουσι͵
τρισαγίαις φωναῖς ἀναμέλπουσι͵
τὸν τρισάγιον ὕμνον ἐξᾴδοντες͵
ἐπινίκιον αἶνον προσφέροντες·
τὸν πατέρα ὑμνοῦσι καὶ κύριον͵
τὸν υἱὸν σὺν τῷ πνεύματι σύνθρονον·
τῇ οὐσίᾳ μονάς ἐστιν ἄτμητος͵
ἐν τρισὶ τοῖς προσώποις μερίζεται·
ἡ ὑπέρθεος δύναμις σέβεται͵
ὑπὸ πάσης τῆς κτίσεως ᾄδεται.

Δούλοι και λεύτεροι


Απόστολος Κυριακής δ' Εβδομάδος (28-6-2015)

Δούλοι και λεύτεροι

Ρωμ. 6.18-23
Ἀδελφοί, ἐλευθερωθέντες δὲ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας ἐδουλώθητε τῇ δικαιοσύνῃ. Ἀνθρώπινον λέγω, διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν· ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ τῇ ἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίαν, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνῃ εἰς ἁγιασμόν. Ὅτε γὰρ δοῦλοι ἦτε τῆς ἁμαρτίας, ἐλεύθεροι ἦτε τῇ δικαιοσύνῃ. Τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε, ἐφ᾿ οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε; τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος. Νυνὶ δὲ ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ, ἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον. Τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος· τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.


Δούλους μάς αποκαλεί σήμερα ο απόστολος Παύλος· δούλους της δικαιοσύνης. Σε μια εποχή, κατά την οποία έχει εκλείψει η δουλεία μεταξύ των ανθρώπων, επισήμως τουλάχιστον, τι σημασία μπορεί να έχουν τέτοιου είδους παρομοιάσεις με τους σύγχρονους ανθρώπους, και δη τους χριστιανούς; Ας δούμε όμως πρώτα το περιεχόμενο της σημερινής αποστολικής περικοπής, και θα επανέλθουμε. «Αδελφοί», μάς λέει, «αφού έχετε απελευθερωθεί από την αμαρτία, γίνατε δούλοι της δικαιοσύνης. Ανθρώπινο παράδειγμα μεταχειρίζομαι, εξαιτίας της αδυναμίας της σάρκας σας. Γιατί, όπως ακριβώς καταστήσατε τα μέλη σας υπόδουλα στην ακαθαρσία και στην ανομία, για να πράττετε την ανομία, έτσι τώρα παρουσιάστε τα μέλη σας ως δούλα στην δικαιοσύνη προς αγιασμό. Γιατί όταν ήσασταν δούλοι της αμαρτίας, ήσασταν ελεύθεροι από την δικαιοσύνη. Τί λοιπόν καρπό είχατε τότε, για τα οποία τώρα ντρέπεστε; γιατί η κατάληξη εκείνων είναι θάνατος. Τώρα όμως, αφού ελευθερωθήκατε από την αμαρτία και γίνατε δούλοι του Θεού, ο μεν καρπός των έργων σας είναι ο αγιασμός, το δε τέλος η αιώνιος ζωή. Διότι ο μισθός της αμαρτίας είναι ο θάνατος, ενώ το δώρο του Θεού η αιώνιος ζωή διά του Κυρίου μας Ιησού Χριστού».

Απόστολος Κυριακής Γ' Εβδομάδος (21-6-2015)

Ειρήνη και ζωή

Ρωμ. 5.1-11

Ἀδελφοί, δικαιωθέντες ἐκ πίστεως εἰρήνην ἔχομεν πρὸς τὸν Θεὸν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι΄ οὗ καὶ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν τῇ πίστει εἰς τὴν χάριν ταύτην ἐν ᾗ ἑστήκαμεν, καὶ καυχώμεθα ἐπ΄ ἐλπίδι τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. Οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ καυχώμεθα ἐν ταῖς θλίψεσιν, εἰδότες ὅτι ἡ θλῖψις ὑπομονὴν κατεργάζεται, ἡ δὲ ὑπομονὴ δοκιμήν, ἡ δὲ δοκιμὴ ἐλπίδα· ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ Πνεύματος ἁγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν· ἔτι γὰρ Χριστὸς ὄντων ἡμῶν ἀσθενῶν ἔτι κατὰ καιρὸν ὑπὲρ ἀσεβῶν ἀπέθανεν. Μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίου τις ἀποθανεῖται· ὑπὲρ γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχα τις καὶ τολμᾷ ἀποθανεῖν· συνίστησιν δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεὸς ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανεν. Πολλῷ οὖν μᾶλλον δικαιωθέντες νῦν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ σωθησόμεθα δι΄ αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὀργῆς. Εἰ γὰρ ἐχθροὶ ὄντες κατηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, πολλῷ μᾶλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ.



Η σημερινή αποστολική περικοπή ξεκινά με την ειρήνη και τελειώνει με την ζωή, δύο αγαθά για τα οποία ο κάθε άνθρωπος παλεύει καθημερινά, ομοίως τα έθνη και οι διεθνείς οργανισμοί και ένα σωρό οργανώσεις και ενώσεις ανθρώπων. «Αδελφοί», μάς λέει ο απόστολος Παύλος, «αφού δικαιωθήκαμε εξαιτίας της πίστεως, έχουμε ειρήνη με τον Θεό διά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο οποίος μάς εισήγαγε με την πίστη στην χάρη αυτή στην οποία έχουμε σταθεί, και καυχόμαστε για την ελπίδα της δόξας του Θεού. Και όχι μόνο αυτό, αλλά καυχόμαστε και για τις θλίψεις, γιατί γνωρίζουμε ότι η θλίψη κατεργάζεται την υπομονή, η δε υπομονή δοκιμασμένο χαρακτήρα, και ο δόκιμος χαρακτήρας την ελπίδα. Η δε ελπίδα δεν ντροπιάζει, γιατί η αγάπη του Θεού έχει χυθεί στις καρδιές μας διά του Αγίου Πνεύματος που μάς δόθηκε. Ακόμη, γιατί ο Χριστός, παρόλο που ήμασταν ασθενείς, στον κατάλληλο καιρό πέθανε για τους ασεβείς. Διότι, μόλις και μετά βίας θα πεθάνει κανείς για έναν δίκαιο, επειδή για τον αγαθό ίσως κάποιος να τολμήσει να πεθάνει. Ο Θεός όμως, φανερώνει την αγάπη του για εμάς με το ότι, ενώ ήμασταν αμαρτωλοί, ο Χριστός πέθανε για εμάς. Πολύ λοιπόν περισσότερο, αφού δικαιωθήκαμε τώρα με το αίμα του, θα σωθούμε μέσω αυτού από την οργή. Γιατί, αν συμφιλιωθήκαμε με τον Θεό διά του θανάτου του υιού του, παρόλο που ήμασταν εχθροί του, πολύ περισσότερο, αφού συμφιλιωθήκαμε, θα σωθούμε με τη ζωή του».

Ποιμαντική πολιτική ή πολιτική ποιμαντική


Το ξεκαθαρίζω εξαρχής: η ποιμαντική με την πολιτική δεν έχουν καμία σχέση, και κατά συνέπεια δεν μπορεί να υπάρξει ποιμαντική πολιτική ή πολιτική ποιμαντική, όπως δεν γίνεται νερόλαδο ή λαδόνερο. Έτερον εκάτερον. Ο λόγος του διπλά οξύμωρου τίτλου σκοπό έχει να μάς προβληματίσει για το οξύμωρο της συμπεριφοράς πολλών εξ ημών των χριστιανών. Ερωτήθηκε προχτές ο αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος για το σχέδιο νόμου που επεκτείνει το σύμφωνο συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια, και έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η ένωση δύο ανθρώπων, μέσω του γάμου, αποτελεί Μυστήριο μέγα για την Εκκλησία μας. Καθετί, έξω από το Μυστήριο αυτό, είναι ξένο προς την εκκλησιαστική ζωή»[1]. Ίσως μερικοί εξ ημών των χριστιανών απογοητεύτηκαν, γιατί θεώρησαν ότι έπρεπε ο αρχιεπίσκοπος να εκφραστεί με πιο δυναμικό τρόπο ή και με μαχητικές ενέργειες.

Τα έργα και τα λόγια [Απόστολος Κυριακής Β' Μαθαίου]


Τα έργα και τα λόγια 
 
Απόστολος Κυριακής Β' Μαθαίου (14-6-2015)

Ρωμ. 2.10-16
Ἀδελφοί, δόξα καὶ τιμὴ καὶ εἰρήνη παντὶ τῷ ἐργαζομένῳ τὸ ἀγαθόν, ᾿Ιουδαίῳ τε πρῶτον καὶ ῞Ελληνι· οὐ γάρ ἐστι προσωποληψία παρὰ τῷ Θεῷ. Ὅσοι γὰρ ἀνόμως ἥμαρτον, ἀνόμως καὶ ἀπολοῦνται· καὶ ὅσοι ἐν νόμῳ ἥμαρτον, διὰ νόμου κριθήσονται. Οὐ γὰρ οἱ ἀκροαταὶ τοῦ νόμου δίκαιοι παρὰ τῷ Θεῷ, ἀλλ᾿ οἱ ποιηταὶ τοῦ νόμου δικαιωθήσονται. Ὅταν γὰρ ἔθνη τὰ μὴ νόμον ἔχοντα φύσει τὰ τοῦ νόμου ποιῇ, οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες ἑαυτοῖς εἰσι νόμος, οἵτινες ἐνδείκνυνται τὸ ἔργον τοῦ νόμου γραπτὸν ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν, συμμαρτυρούσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως καὶ μεταξὺ ἀλλήλων τῶν λογισμῶν κατηγορούντων ἢ καὶ ἀπολογουμένων, ἐν ἡμέρᾳ ὅτε κρινεῖ ὁ Θεὸς τὰ κρυπτὰ τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν μου διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.


Τρία πράγματα μάς λέει σήμερα ο απόστολος Παύλος· ότι ο Θεός τιμά και δοξάζει κάθε άνθρωπο ο οποίος εργάζεται το αγαθό, ότι δίκαιος είναι εκείνος που πράττει το θέλημα του Θεού και ότι ακόμα και σε όσους δεν έχουν ακούσει τον λόγο του Θεού υπάρχει μέσα τους αυτός γραμμένος. «Αδελφοί», μάς λέει, «δόξα και τιμή και ειρήνη στον καθένα που εργάζεται το αγαθό, Ιουδαίο πρώτα και Έλληνα, διότι ο Θεός δεν είναι πρωσοπολήπτης. Γιατί όσοι αμάρτησαν δίχως νόμο, χωρίς νόμο και θα χαθούν· και όσοι αμάρτησαν έχοντες νόμο, με τον νόμο θα κριθούν. Διότι ενώπιον του Θεού δεν γίνονται δίκαιοι όσοι ακούν τον νόμο, αλλά όσοι τον εφαρμόζουν. Όταν λοιπόν τα έθνη που δεν έχουν (τον Μωσαϊκό) νόμο, εφαρμόζουν με φυσικό τρόπο τις διατάξεις του νόμου, αυτοί παρόλο που δεν έχουν νόμο είναι οι ίδιοι νόμος, καθότι αποδεικνύουν ότι έχουν γραμμένο στις καρδιές τους το έργο του νόμου, στον οποίο συνηγορεί η συνείδησή τους και αναμεταξύ τους θα κατηγορούνται και θα απολογούνται οι λογισμοί, κατά την ημέρα που ο Θεός, διά του Ιησού Χριστού, θα κρίνει τα κρυπτά των ανθρώπων σύμφωνα με το ευαγγέλιο που έχω κηρύξει».

«Τὸ γὰρ ὄνομα τοῦ Θεοῦ δι᾿ ἡμᾶς βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσι» (Ρωμ. 2.24)


«Τὸ γὰρ ὄνομα τοῦ Θεοῦ δι᾿ ἡμᾶς βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσι» (Ρωμ. 2.24)

Πολλοί από εμάς, τους «καθώς πρέπει» χριστιανούς, έχουμε μάθει να κοιμίζουμε την συνείδησή μας, αντί να αγωνιζόμαστε ώστε να βρίσκεται σε νήψη, δηλαδή σε εγρήγορση, με αποτέλεσμα να αδρανούμε πνευματικά και μάλιστα να ωραιοποιούμε την εσωτερική μας ασχήμια, εφευρίσκοντες ακόμη και «ιεροπρεπείς» όρους, προκειμένου να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα. Δεν είναι απαραίτητο να κατονομασθούν εδώ τέτοιες συμπεριφορές, πολλές από τις οποίες «αἰσχρόν ἐστι καί λέγειν» (Εφεσ. 5.12)· άλλωστε, τα γνωρίζουμε καλά οι παροικούντες εν Ιερουσαλήμ, κι ας κάνουμε πως δεν ξέρουμε τίποτα. Τα διαισθάνονται και οι μη παροικούντες, οι οποίοι μάς κατηγορούν συλλήβδην όλους για ασυνέπεια και υποκρισία, ότι δηλαδή δεν συνάδει η ζωή μας με τα λόγια μας. Το διαισθάνονται οι νέοι, ότι είμαστε κίβδηλοι, και γι αυτό στην πλειονότητά τους δεν θέλουν να έχουν παρτίδες με κληρικούς και με «καλούς» χριστιανούς, κι ας βουρκώνουν τα μάτια τους από αγάπη για τον Θεό και από ταπείνωση, κάθε φορά που θα αναφέρουν ακόμα και το όνομά Του.

Κυριακή των Αγίων Πάντων (7-6-2015)

Ας τρέχουμε τον καλόν αγώνα


Eβρ. 11.33 -12.2

Ἀδελφοί, οἱ Ἅγιοι πάντες διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα Κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι. Τοιγαροῦν καὶ ἡμεῖς, τοσοῦτον ἔχοντες περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων, ὄγκον ἀποθέμενοι πάντα καὶ τὴν εὐπερίστατον ἁμαρτίαν, δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν ᾿Ιησοῦν.

Τιμά και εορτάζει σήμερα η αγία μας Εκκλησία τους Αγίους Πάντες, όλους τους γνωστούς και τους άγνωστους αδελφούς μας οι οποίοι έζησαν κατά Χριστόν και αξιώθηκαν των επουρανίων στεφάνων. Η περικοπή από την προς Εβραίους επιστολή, μάς παρουσιάζει τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι άγιοι, και την δύναμη που άντλησαν από την πίστη, προκειμένου να διεξέλθουν τον κάθε αγώνα τους. «Αδελφοί», μάς λέει ο απόστολος Παύλος, «οι Άγιοι Πάντες διά της πίστεως κατέρριψαν βασίλεια, εργάστηκαν την δικαιοσύνη, γεύτηκαν όσα υποσχέθηκε ο Θεός σε αυτούς, έφραξαν στόματα λεόντων, διέφυγαν κάθε κίνδυνο, είτε από φωτιά, είτε από μαχαίρι, είτε από ασθένεια. Άλλοι από αυτούς ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου και δεν δέχτηκαν να γλιτώσουν τη ζωή τους, προκειμένου να πετύχουν μια καλύτερη ανάσταση. Άλλοι πάλι υπέμειναν μύριες όσες κακουχίες, εμπαιγμούς, μαστιγώσεις και φυλακίσεις· λιθοβολήθηκαν, πριονίστηκαν, θανατώθηκαν με μαχαίρι, έζησαν φορώντας προβιές με στερήσεις, με θλίψεις και κακουχίες σαν να μη τούς άξιζε ο κόσμος, περιπλανώμενοι σε σπηλιές και βουνά και στις τρύπες της γης. Και όμως όλοι αυτοί, αν και έδωσαν την καλή μαρτυρία της πίστεως, δεν απέκτησαν την υπόσχεση, επειδή ο Θεός προέβλεψε για μάς κάτι καλύτερο, για να μη τελειωθούν χωρίς εμάς. Γι αυτό λοιπόν κι εμείς, έχοντας γύρω μας τόσο μεγάλο νέφος μαρτύρων, αφού αποτινάξουμε κάθε βαρύ φορτίο και την αμαρτία που μάς περιπλέκει, ας τρέχουμε με υπομονή τον αγώνα που βρίσκεται μπροστά μας, προσβλέποντας στον αρχηγό της πίστεώς μας και τελειοποιητή Ιησού Χριστό».